Wojewódzki Konkurs Przyrodniczy im. prof. Andrzeja Szeptyckiego – Regulamin

• rozwijanie zainteresowań przyrodniczych,
• wspieranie uzdolnień uczniów,
• kształtowanie umiejętności twórczego myślenia i rozwiązywania problemów,
• rozwijanie umiejętności stosowania zdobytej wiedzy w praktyce,
• wzbogacenie i doskonalenie form pracy z uczniem zdolnym,
• kształtowanie postawy badawczej ucznia.

• odbywa się w macierzystej szkole podstawowej 24 marca 2023 r. o godzinie 9.00.
• konkurs trwa 60 minut.
• podczas pracy z arkuszem uczeń może korzystać z kalkulatora prostego, układu okresowego pierwiastków oraz tablicy rozpuszczalności.
• arkusze konkursowe zostaną przesłane 23 marca 2023 r. drogą elektroniczną na adresy e-mail szkół, które zgłoszą chęć przystąpienia do konkursu.
• oceną konkursu zajmują się opiekunowie dydaktyczni uczestników.
• klucz odpowiedz zostanie przesłany 24 marca 2023 r. w godzinach popołudniowych na adresy e-mail.
• do drugiego etapu konkursu awans uzyskuje 3 uczniów, którzy zdobyli najwyższą liczbę punktów w danej szkole
• protokół z etapu szkolnego zostaje przesłany faxem lub pocztą na adres organizatora do dnia 5 kwietnia 2023 r. (wzór protokołu zostanie przesłany na adres e-mail wraz z zadaniami etapu szkolnego)

ETAP II:

• odbywa się w placówce organizatora 29 maja 2023 r. o godzinie 10.00
• oceną konkursu zajmuje się organizator.
• czas trwania testu 60 minut.
• wyniki zostaną opublikowane na stronie internetowej organizatora do dnia 7 czerwca 2023 roku (http://www.lo1krosno.info.pl/)
• wręczenie dyplomów i nagród laureatom konkursu nastąpi w terminie, o którym organizator poinformuje zainteresowanych telefonicznie lub mailowo.

1. Zagadnienia z zakresu chemii:
   1. Budowa atomu, izotopy, promieniotwórczość naturalna i sztuczna
   2. Masa atomu i masa cząsteczki, masa atomowa i masa cząsteczkowa
   3. Wartościowość, wiązania chemiczne: kowalencyjne, kowalencyjne spolaryzowane, jonowe
   4. Prawo stałości składu, prawo zachowania masy
   5. Mieszaniny, sposoby rozdzielnia składników
   6. Typy reakcji chemicznych
   7. Roztwory właściwe, koloidy, rozpuszczalność, stężenie procentowe roztworu
   8. Właściwości, otrzymywanie, znaczenie najważniejszych tlenków, wodorotlenków, kwasów, soli (prostych, podwójnych i hydratów)
   9. Aktywność metali i niemetali, interpretacja szeregu aktywności metali
   10. Reakcje przebiegające w roztworach wodnych (cząsteczkowe, jonowe i jonowe skrócone)
   11. Właściwości fizyczne, chemiczne, najważniejsze związki wybranych pierwiastków (sód, potas, magnez, wapń, glin, cynk, żelazo, miedź, argon, wodór, tlen, azot, chlor, węgiel, krzem, fosfor, siarka).
   12. Otrzymywanie i właściwości najważniejszych tlenków, wodorotlenków, kwasów i soli prostych
   13. Stopień utlenienia pierwiastka, reakcje utleniania-redukcji (bilans elektronowy)
   14. Właściwości fizyczne i chemiczne związków wybranych pierwiastków: mangan, chrom, żelazo, miedź, glin
   15. Reakcje przebiegające w roztworach wodnych (cząsteczkowe, jonowe, jonowe skrócone)
   16. Podział i charakterystyka mieszanin, rozpuszczalność, stężenie procentowe roztworu.
   17. Węglowodory (alkany, cykloalkany, alkeny i alkiny): wzory sumaryczne, półstrukturalne i strukturalne, izomeria, nazewnictwo, otrzymywanie i właściwości (w tym reakcje addycji, substytucji, eliminacji i polimeryzacji)
2. Umiejętności z zakresu chemii:
   1. odczytywanie i stosowanie informacji zawartych w układzie okresowym, tabeli rozpuszczalności, innych tabelach, wykresach, schematach,
   2. poprawny zapis wzorów chemicznych, równań reakcji chemicznych,
   3. konstruowanie schematów, rysunków, wykresów,
   4. planowanie typowych eksperymentów chemicznych, opisywanie spostrzeżeń, formułowanie wniosków,
   5. przewidywanie, czy zachodzą reakcje chemiczne pomiędzy wybranymi substancjami chemicznymi,
   6. przewidywanie sposobów identyfikacji pierwiastków (np. O₂, H₂, Cl₂), tlenków (np. SO₂, CO₂), wodorotlenków, kwasów, soli,
   7. wykorzystanie reakcji jonowych do identyfikacji jonów,
   8. planowanie sposobów rozróżnienia substancji chemicznych,
   9. wyjaśnianie zależności między budową cząsteczek, a właściwościami substancji,
   10. projektowanie doświadczeń pozwalających rozróżnić podane związki,
   11. wskazywanie różnic we właściwościach roztworów właściwych, koloidów i zawiesin;
   12. wykonywanie obliczeń chemicznych związanych z:
       – liczbą cząstek elementarnych w atomie,
       – masą atomu, cząsteczki, masą atomową, cząsteczkową
       – prawem stałości składu, prawem zachowania masy
       – składem związków chemicznych i mieszanin,
       – stechiometrią równań reakcji,
       – stężeniem procentowym roztworów, rozpuszczalnością ciał stałych i gazów w wodzie,
       – zamianą jednostek
3. Zagadnienia z zakresu biologii:
   1. pierwiastki budujące ciała organizmów i ich rola;
   2. znaczenie wody i soli mineralnych dla funkcjonowania organizmów;
   3. organiczne związki chemiczne: białka, węglowodany, tłuszcze, kwasy nukleinowe, witaminy – znaczenie oraz skutki ich niedoboru
   4. budowa i funkcjonowanie komórki, elementy budowy komórki i ich funkcje;
   5. warunki i przebieg fotosyntezy, wpływ czynników środowiskowych na ten proces
   6. oddychanie oraz fermentacja alkoholowa i mlekowa jako procesy dostarczające energii, warunki ich przebiegu.
4. Umiejętności z zakresu biologii:
   1. Poprawne posługiwanie się terminologią biologiczną i interpretowanie pojęć biologicznych.
   2. Odczytywanie, analizowanie, interpretowanie i przetwarzanie informacji tekstowych oraz graficznych i liczbowych przedstawionych na wykresach, schematach, diagramach, wnioskowanie.
   3. Wykorzystywanie wiedzy biologicznej do rozwiązywania zadań problemowych, wyjaśnienie zależności przyczynowo – skutkowych między faktami, formułowanie wniosków i przedstawianie opinii związanych z zagadnieniami biologicznymi.
   4. Planowanie doświadczeń biologicznych, określanie warunków doświadczenia, (próba kontrolna i próba badana), dokumentowanie wyników, analiza wyników, formułowanie wniosków.

Etap 2
Obejmuje wszystkie zagadnienia i umiejętności z Etapu 1 oraz dodatkowo:

1. Zagadnienia z zakresu chemii
   1. reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne, reakcje utleniania i redukcji,
   2. odczyn, pH roztworu
   3. surowce energetyczne (węgle kopalne, gaz ziemny, ropa naftowa),
   4. odmiany alotropowe węgla,
   5. wzory sumaryczne, strukturalne, półstrukturalne (grupowe) węglowodorów (alkanów, alkenów, alkinów), nazewnictwo węglowodorów (w tym izomerów); szeregi homologiczne alkanów, alkenów i alkinów.
   6. właściwości węglowodorów (w tym reakcje addycji, substytucji i eliminacji),
   7. reakcje polimeryzacji alkenów i ich pochodnych,
   8. wzory, nazwy, otrzymywanie i właściwości alkoholi
2. Umiejętności z zakresu chemii
   1. opisywanie efektów energetycznych przemian,
   2. przewidywanie, czy dany związek należy do konkretnego szeregu homologicznego,
   3. znajomość sposobów identyfikacji węglowodorów,
   4. przewidywanie właściwości fizycznych związków organicznych na podstawie znajomości liczby atomów węgla,
   5. znajomość sposobów identyfikacji alkoholi mono- i polihydroksylowych
   6. wykonywanie obliczeń chemicznych związanych z:
      – wyprowadzaniem wzorów związków chemicznych (nieorganicznych i organicznych) na podstawie ich składu procentowego oraz analizy spaleniowej,
      – rozpuszczaniem i stężeniem procentowym hydratów,
      – stechiometrią równań reakcji dotyczących węglowodorów i alkoholi,
      – molem i masą molową, objętością molową gazów w warunkach normalnych.
3. Zagadnienia z zakresu biologii:
   1. narządy i układy narządów człowieka, ich budowa i pełnione przez nie funkcje;
   2. współdziałanie poszczególnych układów narządów, integracja działania organizmu człowieka;
   3. higiena i choroby wszystkich układów narządów;
   4. odporność organizmu, mechanizmy odpowiedzi immunologicznej
   5. I prawo Mendla, szachownica genetyczna.
   6. II prawo Mendla.
   7. Różne sposoby dziedziczenia cech (dominacja zupełna, dominacja niezupełna, kodominacja).
4. Umiejętności z zakresu biologii:
   1. Wskazywanie na schematach narządów ciała człowieka, rozpoznawanie tkanek budujących te narządy.
   2. Interpretowanie zależności między budową a funkcją narządów i układów.
   3. Opisywanie czynności życiowych ze wskazaniem elementów budowy ciała człowieka biorących w nich udział.
   4. Przedstawianie przyczyn chorób układów i narządów, oraz wskazywanie związku między trybem życia, sposobem odżywiania, rodzajem pracy a zapadalnością na choroby tych układów.